אל הים – מאי עומר / الأيام – ماي عمر

אנחנו מתבוננים בתיעוד של שכונת מנשייה כפי שצילם אותה המשורר ואדריכל הנוף ע. הלל (הלל עומר) רגעים לפני פינוייה הסופי מתושביה לטובת הקמת גן צ׳ארלס קלור. הגן, בתכנונו של הלל, מתועד חמישים שנה מאוחר יותר על ידי נכדתו, מאי עומר.

בתיעוד של ע.הלל נראים דימויים יפים ונאיביים של מקום חי ושמח לפני היעלמותו – סמטאות ורחובות, בתים, ציפורים, אנשים שמטיילים בשלווה על החוף. חורף, גשם וים שחור־כחול.

מה ראה ע. הלל? מדוע תיעד את שכונת מנשייה? אולי צילם מתוך נוסטלגיה למקום שגורלו נחרץ, ואולי בניסיון לתעד את צורתה של השכונה־שעתידה־להיעלם. ומדוע מאי מצלמת באותו מקום?

ומה אנו רואים כשאנו מתבוננים בסרטים אותם צילם? מה אנו רואים כשאנו מתבוננים בגן? ומה אנו לא רואים כשאנו מתבוננים בפער שבין המבט הנאיבי להרס?

באל הים אין עובדות חדשות על אף שאנו חוזים בתיעוד שמעולם לא הוצג. היא חורף, גשם וים שחור־כחול ובליבה הרצון להבין ״מה עושים עם היסטוריה בעייתית כשאין פסל שאותו אפשר להפיל״.

מנשייה התפתחה כשכונה של יפו, שכונה מעורבת מחוץ לגבולות העיר. בשנת 1948 החל תהליך פינוי תושביה והריסתה שהסתיים בשנות השישים של המאה העשרים. אז הוקם על שטחה גן צ׳ארלס קלור בתכנונו של ע. הילל.

אוצר: ערן איזנהמר

תרגום לערבית: אבתסאם עמורי

תרגום לאנגלית: סיון רווה

עריכת טקסט: יוני רז פורטוגלי

עיצוב גרפי: אפרת גולדמן

הפקה: ענת לוי

ها هي حارة المنشية كما صوّرها الشاعر ومهندس المناظر الطبيعية ع. هِليل (هِليل عومر) بضع لحظات قبل تهجيرها النهائي من سكانها بهدف بناء متنزه تشارلز كلور. وها هو المتنزه، بعد خمسين سنة، كما صوّرته حفيدة المهندس، ماي عومر.

بالصورة التي التقطها ع. هِليل نرى مشاهد جميلة وبريئة لمكان حيّ تعمّهُ الفرحة قبل اختفائه – أزقّة وشوارع وبيوت وعصافير وأشخاص يتنزهون بهدوء على الشاطئ. إنه فصل الشتاء، السماء ماطرة، والبحر أسود-أزرق.

ماذا رأى ع. هيلل؟ لماذا اختار توثيق حارة المنشية؟ هل صوّر نتيجة حنين لمكان قد كُتِبَ قدرهُ، محاولًا توثيق شكل الحارة الموشكة على الاختفاء؟ ولماذا اختارت ماي التصوير في نفس المكان؟

ماذا نرى عندما نشاهد الأفلام التي صوّرها؟ ماذا نرى عندما نتأمّل المتنزه؟ وما الذي لا نراه عندما نتأمل الفجوة بين النظرة الساذجة والتدمير؟

ليست هناك حقائق جديدة في "ألأيام"، عل الرغم من أننا نشاهد توثيق لم يُعرَض بعد. إنه شتاء وسماء ماطرة وبحر أسود-أزرق تدفعه الرغبة في اكتشاف "كيفية التعامل مع تاريخ إشكاليّ بانعدام تماثيل يمكن إسقاطها".

لقد تطوّرت المنشية كحارة في يافا، حارة مختلطة خارج حدود المدينة. بدأ تهجيرها وتدميرها سنة 1948 وانتهى في الستينيات من القرن العشرين، عندما أُقيم متنزه تشارلس كلور الذي خطّطه ع. هِليل.

أمين المعرض: عِران آيزنهامر

الترجمة للعربية: ابتسام عموري

الترجمة للإنجليزية: سيفان رافيه

إعداد النص: يوني راز برتغالي

التصميم الغرافي: إفرات غولدمان

إنتاج: عنات ليفي